Συνοπτική παρουσίαση του εκπαιδευτικού συστήματος

Η αναφορά που ακολουθεί περιλαμβάνεται στο επίσημο κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το οποίομπορείτε να κατεβάσετε από εδώ (επικαιροποίηση Οκτώβριος 2009)

Επίσης μια λεπτομερέστερη αναφορά στην οργάνωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος  μπορείτε να διαβάσετε εδώ (επικαιροποιημένη για τη διετία 2008/09)

Την ετήσια έκθεση (εθνικό φάκελο) για τη δομή της εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ελλάδα  μπορείτε να την κατεβάσετε από εδώ (επικαιροποιημένη για το 2009/10) στην αγγλική γλώσσα.

Προσχολική εκπαίδευση

Παιδιά ηλικίας 4 και 5 ετών μπορούν να εγγραφούν σε «Νηπιαγωγεία», δημόσια ή ιδιωτικά. Η φοίτηση στο Νηπιαγωγείο είναι υποχρεωτική για παιδιά 5 ετών και προαιρετική για παιδιά 4 ετών.
Η φοίτηση στα δημόσια Νηπιαγωγεία είναι δωρεάν, ενώ στα ιδιωτικά Νηπιαγωγεία καταβάλλονται δίδακτρα.
Οι μαθητές εγγράφονται σε δημόσια Νηπιαγωγεία με βάση τον τόπο κατοικίας τους.
Διοικητικά τα Νηπιαγωγεία αποτελούν μέρος της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ακολουθούν πρόγραμμα σπουδών που εκπονείται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ο αριθμός των μαθητών ανά νηπιαγωγό ορίζεται έως 25 νήπια. Η διάρκεια του έτους για τους μαθητές είναι 9 μήνες (11 Σεπτεμβρίου έως 15 Ιουνίου) και τις καθημερινές από 8:15 π.μ. έως 12:15 μ.μ., ενώ στα ολοήμερα νηπιαγωγεία ο χρόνος παραμονής των παιδιών είναι από τις 7:00 έως τις 16:00.
Για τις ηλικίες των 4 ετών και κάτω παρέχεται προσχολική αγωγή σε δημοτικούς και ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, καθώς και σε βρεφονηπιακούς σταθμούς (από 6 μηνών). Η φοίτηση για τις ηλικίες αυτές είναι προαιρετική. Οι Δημοτικοί ? και Κοινοτικοί ? Παιδικοί Σταθμοί ανήκουν στην αρμοδιότητα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η εγγραφή σε Δημοτικούς Παιδικούς Σταθμούς γίνεται με βάση τον τόπο κατοικίας και για την φοίτηση οι γονείς καταβάλλουν μικρό χρηματικό ποσό. Υπάρχει η δυνατότητα δωρεάν φοίτησης για ορισμένες κατηγορίες οικογενειών.

Υποχρεωτική εκπαίδευση

i. Βαθμίδες
Νηπιαγωγείο (Προσχολική Εκπαίδευση) 5 ? 6 ετών
Δημοτικό σχολείο (Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση) 6-12 ετών
Γυμνάσιο (α΄ κύκλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) 12-15 ετών
Η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι δεκαετής και καλύπτει τις ηλικίες από 5 έως 15 ετών. Λειτουργούν
επίσης Εσπερινά Γυμνάσια για μαθητές άνω των 14 ετών που εργάζονται.

ii. Προϋποθέσεις εισαγωγής
Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση μοναδικό κριτήριο εγγραφής αποτελεί ο τόπος κατοικίας του μαθητή, καθώς και για την εγγραφή στη Δευτεροβάθμια με προϋπόθεση ότι έχουν αποκτήσει το Απολυτήριο του Δημοτικού Σχολείου. Η δημόσια εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι δωρεάν σε όλες τις βαθμίδες και όλα τα έξοδα επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Στην ιδιωτική εκπαίδευση καταβάλλονται δίδακτρα. Λειτουργούν επίσης τριετή Εσπερινά Γυμνάσια στα οποία εγγράφονται εργαζόμενοι μαθητές από την ηλικία των 14 ετών.

Μη Υποχρεωτική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (β΄ κύκλος) και Μετά ? Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

(i) Βαθμίδες εκπαίδευσης
β΄ κύκλος Δευτεροβάθμιας Γενικής Εκπαίδευσης: Γενικό Λύκειο 15 ? 18 ετών
β΄ κύκλος Δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης: Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) 15 ? 18 ετών
Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.) 16 ? 18 ετών
Μετα-Δευτεροβάθμια, μη-Ανώτατη Εκπαίδευση Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) 18 + ετών

Τα λύκεια είναι τριετούς φοίτησης και υπάρχουν δύο τύποι: το Γενικό Λύκειο με ακαδημαϊκό προσανατολισμό και το Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑ.Λ.) που συνδυάζει τη γενική παιδεία με την τεχνική επαγγελματική γνώση. Τα απολυτήρια των Γενικών και των Επαγγελματικών Λυκείων είναι ισότιμα και δίνουν το δικαίωμα πρόσβασης στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Το σχολικό έτος 2007/08, το ποσοστό των μαθητών της Α? τάξης και Β' Λυκείου που φοιτούσαν στα ΕΠΑ.Λ. ήταν 23 % και στα Γενικά Λύκεια 77 %. Υπάρχουν επίσης Εσπερινά Γενικά Λύκεια και Εσπερινά Επαγγελματικά Λύκεια τετραετούς φοίτησης στα οποία ήταν εγγεγραμμένοι το σχολικό έτος 2007/08 το 5% του συνόλου των μαθητών Λυκείου.

Οι Σχολές Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΠΑ.Σ.) είναι διετούς φοίτησης οργανωμένης σε τμήματα ειδικότητας ? με δυνατότητα επιμήκυνσης έως ένα έτος ακόμη εφόσον περιλαμβάνεται πρόγραμμα άσκησης ή μαθητείας. Οι ΕΠΑ.Σ. μπορούν να ιδρύονται και να λειτουργούν υπό την εποπτεία και ευθύνη άλλων Υπουργείων. Οι απόφοιτοι των ΕΠΑ.Σ. αποκτούν επαγγελματικό πτυχίο επιπέδου 3 και εντάσσονται άμεσα στην αγορά εργασίας.

Τα μετά-δευτεροβάθμια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) προσφέρουν αρχική κατάρτιση που διαρκεί 4 εξάμηνα και συμπληρωματική κατάρτιση δύο εξαμήνων για αποφοίτους Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ίδιας ειδικότητας.καταρτίζονται σε ορισμένες μόνο ειδικότητες των ΙΕΚ. Σήμερα λειτουργούν 114 δημόσια Ι.Ε.Κ. και 53 ιδιωτικά Ι.Ε.Κ.

Τα Κολλέγια με βάση τον πρόσφατο νόμο 3696/2008 εντάσσονται στο χώρο της μη τυπικής μεταλυκειακής εκπαίδευσης και κατάρτισης και οι άδειες ίδρυσης και λειτουργίας τους χορηγούνται από το ΥΠΕΠΘ. Οι βεβαιώσεις ή πιστοποιητικά σπουδών που χορηγούν δεν αποτελούν ισότιμους τίτλους με αυτούς που χορηγούνται στο πλαίσιο του ελληνικού συστήματος τυπικής μετα-δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ο ίδιος νόμος αναφέρεται και στα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών τα οποία παρέχουν μη τυπική επαγγελματική εκπαίδευση μικρότερης διάρκειας.

Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο πλαίσιο (2007), η Ανώτατη Εκπαίδευση περιλαμβάνει δύο παράλληλους τομείς:
α) τον Πανεπιστημιακό (Πανεπιστήμια (ΑΕΙ), Πολυτεχνείο, Σχολή Καλών Τεχνών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο) και β) τονΤεχνολογικό (Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ? ΤΕΙ και την Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης ? ΑΣΠΑΙΤΕ).
Στον ίδιο νόμο ρυθμίζονται θέματα λειτουργίας της Ανώτατης Εκπαίδευσης προς την κατεύθυνση της διευρυμένης συμμετοχής, μεγαλύτερης διαφάνειας, λογοδοσίας και ενίσχυσης της αυτοδιοίκησης των ιδρυμάτων.

Με την ίδρυση του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας (ΔΙ.ΠΑ.Ε) επιδιώκεται η διευκόλυνση της κινητικότητας των σπουδαστών και η αύξηση του αριθμού των θέσεων στα πανεπιστήμια, ιδίως για αλλοδαπούς που ενδιαφέρονται να σπουδάσουν στην Ελλάδα. Το ΔΙ.ΠΑ.Ε θα παρέχει και τη δυνατότητα εκπαίδευσης από απόσταση.
Λειτουργούν επίσης κρατικά ιδρύματα Ανώτερης Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης υπό την εποπτεία άλλων Υπουργείων, τα οποία προσφέρουν προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης διάρκειας από δύο έως τρία έτη.

Η ολοκλήρωση του προγράμματος σπουδών των σχολών των ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης οδηγεί στην απόκτηση αντίστοιχου Πτυχίου, το οποίο οδηγεί στην αγορά εργασίας, καθώς και δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε σπουδές του μεταπτυχιακού κύκλου: δηλαδή σε σπουδές του δεύτερου κύκλου που οδηγούν στο Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης(ισότιμο με πτυχίο Master) και του τρίτου κύκλου που οδηγούν στο Διδακτορικό Δίπλωμα. Το Πτυχίο είναι τίτλος που απονέμεται με την ολοκλήρωση σπουδών του πρώτου κύκλου, οι οποίες διαρκούν από τέσσερα έως έξη έτη ανάλογα με το αντικείμενο.

Ειδικές ανάγκες

Με τον πρόσφατο ν. 3699/2008 θεσπίζεται για πρώτη φορά ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΑΕ) ως αναπόσπαστο μέρος της δωρεάν δημόσιας εκπαίδευσης και προάγεται η υποστήριξη του στόχου της συνεκπαίδευσης.
Στους μαθητές με αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες παρέχεται εκπαίδευση σε γενικά σχολεία ή σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (ΣΜΕΑΕ) από την προσχολική ηλικία έως την ηλικία των 23 ετών. Για τη διάγνωση και αξιολόγηση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών αρμόδια είναι κυρίως τα διεπιστημονικά Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών (ΚΕΔΔΥ) τα οποία εισηγούνται για το καταλληλότερο πρόγραμμα εκπαιδευτικής τους ένταξης, σχεδιάζουν το ατομικό Ειδικό
Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και συνεργάζονται στενά με τους εκπαιδευτικούς ΕΑΕ.

Τα στελέχη των ΚΕΔΔΥ παρέχουν επίσης εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης των μαθητών, των εκπαιδευτικών
και των σχολικών μονάδων.
Ανάλογα με το είδος και το βαθμό των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι μαθητές με αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, μπορούν να φοιτούν κυρίως: α) στα γενικά σχολεία στη συνήθη σχολική τάξη με παράλληλη υποστήριξη από εξειδικευμένο προσωπικό ή σε ειδικά Τμήματα Ένταξης, και β) στις σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης που λειτουργούν είτε αυτοτελώς είτε ως παραρτήματα σχολείων σε άλλα ιδρύματα.

Οι αυτοτελείς μονάδες ειδικής αγωγής καλύπτουν την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση συμπεριλαμβανομένης του Νηπιαγωγείου και της Τεχνική - Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.